Een overzicht van aangetroffen middelen
In de provincie Gelderland liggen 41 waterwingebieden voor de openbare drinkwatervoorziening. Bij veel van deze winningen worden resten van gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen in het opgepompte water en het meetnet; soms boven de norm. De provincie Gelderland heeft CLM gevraagd om de meetgegevens te analyseren, normoverschrijdingen vast te stellen, toelating volgens het College voor de toelating van gewasbeschermings-middelen en biociden (Ctgb) en volgens de Omgevingsverordening aan te geven en via een heldere presentatie weer te geven.
Dit rapport dient twee doelen:
- Inzichtelijk maken wat het probleem is voor de kwaliteit van het grondwater en waar zich dat voordoet, door inzicht te geven in de aangetroffen gewasbeschermingsmiddelen en normoverschrijdingen.
- Per gewasbeschermingsmiddel inzichtelijk maken wat de toelatingsstatus is, volgens het Ctgb en volgens de Omgevingsverordening Gelderland, in welke gewassen het middel wordt toegepast en of het middel ook buiten de agrarische sector gebruikt wordt.
In 34 van de 41 onderzochte gebieden worden gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen. In totaal werden 38 verschillende stoffen aangetroffen; waarvan 18 nog zijn toegelaten in de landbouw (in het geval van metabolieten: de moederstof is toegelaten), 20 stoffen niet meer. Twaalf stoffen vallen volgens de Omgevingsverordening in de categorie “schadelijke stoffen” omdat ze carcinogeen, mutageen en/of teratogeen zijn, en vrijwel alle stoffen (36) vallen in één of meerdere categorieën van bodembedreigende stoffen Van de 38 stoffen hebben of hadden 15 stoffen ook een toelating buiten de landbouw. Een uitgebreide beschrijving van de aangetroffen stoffen, de toelating en de schadelijkheid leest u in het rapport.
Bijna de helft (47%) van de aangetroffen stoffen zijn toegelaten volgens het Ctgb en slechts 5% is toegestaan volgens de Omgevingsverordening.
In het ruwwater en de pompputten vonden 1,4 keer meer overschrijdingen plaats van stoffen die niet zijn toegestaan, dan van stoffen die zijn toegestaan.
Ruim 99% van de aangetroffen stoffen en normoverschrijdingen betrof herbiciden en metabolieten van herbiciden. Metalochloor-metabolieten, bentazon en dimethenamide en -metabolieten werden het vaakst aangetroffen. Dikegulac, alachloor-ESA en metalochloor-metabolieten werden het vaakst aangetroffen boven de norm. Deze middelen worden over het algemeen gebruikt voor onkruidbestrijding in verschillende gewassen.
De kaart (zie hieronder) geeft een samenvatting van de resultaten in de verschillende gebieden.
In vier gebieden zijn in het ruwwater één of meer stoffen boven de norm aangetroffen. Zij vallen daarom in de categorie ‘probleem’. Het gaat om Olden Eibergen, Dennewater (Vorden), Druten en Kolff.
Drie gebieden vallen in de categorie ‘actueel risico’, omdat in de pompputten één of meer stoffen boven de norm zijn aangetroffen: Lochem, Hengelo ’t Klooster en Heumensoord.
Acht gebieden vallen in de categorie ‘toekomstig risico’ op basis van normoverschrijding in het meetnet. Dertien gebieden vallen in de categorie ‘beperkt risico’ omdat in het ruwwater en/of de pompputten stoffen onder de norm zijn aangetroffen.
Alleen in Oosterbeek (enkel waterwingebied, geen grondwaterbeschermingsgebied) en Schalterberg (landgebruik enkel bos) is het risico ‘verwaarloosbaar’.
Opvallend is dat op de monsters van het ruwwater, van de pompputten of het meetnet in elf gebieden niet dezelfde analysepakketten zijn toegepast. Daardoor zijn mogelijk een aantal overschrijdingen niet gemeten (die er in de praktijk wel zijn). Tien van deze gebieden zouden in een andere categorie kunnen vallen, als deze stof(fen) wel gemeten (en aangetroffen) zouden zijn. In alle gebieden zijn in het meetnet, de pompputten en/of het ruwwater één of meer stoffen aangetroffen. In veertien gebieden zijn daarnaast overschrijdingen aangetroffen (risicocategorie: toekomstig risico, actueel risico of probleem); twaalf daarvan hebben een landbouwareaal van meer dan 94%. Van de zeventien gebieden waar geen overschrijdingen werden aangetroffen (risico-categorie beperkt risico of verwaarloosbaar risico), kwam in tien gebieden geen landbouw voor en in vijf daarvan was het landbouwareaal minder dan 50
De tabel met het gedetailleerde overzicht vindt u in het rapport.
