Het project, dat in 2016 werd opgestart vanuit de wens om meer te doen aan het vastleggen van koolstof in bomen en bodem, komt voort uit een ‘out of the box’ idee van melkveehouder Henk Hoefnagel in Beneden-Leeuwen. Hij wilde zijn nek uitsteken voor een meer klimaatneutraal bedrijf. Daarvoor wilde hij bomen aanplanten en de houtoogst versnipperen om als strooisel in zijn compoststal te gebruiken. De compost die dat zou opleveren, zou worden gebruikt als bodemverbeteraar. Ondanks het feit dat deze werkwijze in de praktijk de nodige hobbels heeft gekend en veel energie en (vrije) uren (ook van CLM- en Probos-medewerkers) heeft gekost, heeft het project een mooi resultaat opgeleverd: netto meer CO2-vastlegging dan uitstoot! De inspirerende inzet van Henk is erg belangrijk geweest. Zijn insteek, dat je moet durven blijven innoveren en niet bang moet zijn voor reacties van anderen, heeft hij gedurende het hele project standgehouden.
Forse stijging organischestofgehalte bodem
De aanwending van de compost uit de potstal leidt tot een forse stijging van het organische-stofgehalte in de bodem.
Voor het grasland zien we op vrijwel alle punten een vooruitgang, waarbij het koolstof- (C-)gehalte en de stabiliteit van bodemaggregaten ook statistisch significant een verbetering laten zien. De stijging van het C-gehalte in de bodem is met 0,16-0,18% per jaar aanzienlijk.
Voor de bosgronden zien we in de metingen geen achteruitgang van OS, C-gehalte, C/Nratio,
schimmel/bacterie verhouding of stabiliteit van bodemaggregaten. Wel zien we een fluctuatie in de resultaten van de metingen, van bijvoorbeeld de schimmel/bacterieverhouding over de jaren, maar daarvan is geen significante afname gebleken.
Opbrengsten hout en compost
De opbrengsten van hout en compost zijn naar tevredenheid, al is de aangroei van hout beperkter dan tevoren verwacht, vanwege de vervanging van de geplande snelgroeiende wilgen, door minder snelgroeiende elzen, in verband met de begaanbaarheid van het perceel. De resultaten van de pilot voor wat betreft het gebruik van houtsnippers, zijn om die reden gebaseerd op aangekochte snippers.
Meer vastlegging dan uitstoot van CO2!
De totale netto-emissie van broeikasgassen op het bedrijf is mede door de vastlegging van C in de bodem negatief. Er vindt dus meer vastlegging van koolstofdioxide (CO2) plaats dan uitstoot. Dat is op een melkveebedrijf opvallend te noemen. De rol van het gebruik van C in houtsnippers speelt daarin een rol, maar de toename van C in de bodem is daaruit niet volledig te verklaren. Ook blijvend grasland speelt een rol. Tenslotte draagt mogelijk ook de verbeterde bodemstructuur, als gevolg van het gebruik van de compost en de daaruit voortkomende verhoogde wortelvorming, indirect bij aan de vastlegging van C in de bodem.
Met medewerking van Joyce Penninkhof (Probos)
Lees/download ook de bijbehorende brochure: Bomen op het melkveebedrijf, voor koeien, bodem en klimaat
