Na drie jaar veldproeven met de mechanische vliegenval op vijf melkveebedrijven
kunnen we de volgende conclusies trekken.
- De mechanische vliegenval kan een belangrijke bijdrage leveren aan de bestrijding van de kleine steekvlieg (Haemotobia irritans), juist omdat deze vlieg ‘koevast’ is en daardoor niet van de koe afgaat, voor de koe de vliegenval betreedt. Deze conclusie wordt bevestigd door het overgrote aandeel van juist deze vlieg, in de ‘vliegenoogst’ uit de val.
- Het belang van juist déze vliegenbestrijding is gelegen in de relatief grote schade die de kleine steekvlieg veroorzaakt voor koegezondheid, koeienwelzijn en melkproductie.
- De constructie van de vliegenval luistert heel nauw, voor een optimale werking. De stevigheid, lichtdoorlatendheid van boven, openingen waardoor de vliegen in een fuiksituatie komen, de kleur van de borstels en het voorkomen van scherpe punten die de koeien kunnen verwonden, zijn allemaal factoren die het succes van de val mede bepalen.
- Op basis van de ervaringen op de vijf bedrijven is een professionele productie van de val aan te bevelen. Dit kan overigens low-budget worden gedaan, ook omdat een vorm van productielijn tot kostenvoordeel leidt.
- Koeien blijken stukje bij beetje te wennen aan de doorgang. De borstels worden gaandeweg als prettig ervaren. Belangrijk is de ‘aanloop’ qua afzetting lang te houden, zonder belemmeringen, zodat geen gedrang bij de ingang optreedt.
- Een effectieve vliegenval kan leiden tot een betekenisvolle beperking van de inzet van (chemische) vliegenbestrijdingsmiddelen, zoals pour-ons.
- De vliegenval kan het best geplaatst in de buurt van de stal, naast het kavelpad, waarover de melkkoeien naar buiten gaan.
- Als dagelijks meer dan 80-100 melkkoeien door de vliegenval (moeten)lopen, is een tweede (of derde) val wenselijk, om ‘gedrang’ te voorkomen.
- In open gebieden (zoals uiterwaarden/natuurgebieden) is de vliegenvalvaak minder effectief, omdat de koeien dan minder behoefte hebben om erdoor te lopen. Bovendien is er dan meer kans op ongewenste bijvangst (dag- en nachtvlinders, bijen, wespen, et cetera).
Aanbevelingen
De vliegenval is een belangrijk onderdeel van het pakket niet-chemischemaatregelen ter bestrijding van overlast door kleine, koegebonden steekvliegen. Een effectieve, robuuste val, die professioneel is uitgevoerd en bestand tegen Nederlandse weersomstandigheden, kost tussen de 4.000 en 5.000 euro. Vanuit het maatschappelijk belang van kwalitatief schoon oppervlakte- en grondwater, is een subsidie op de aanschaf van een mechanische vliegenval een logische stimulerende maatregel, mits het gebruik van chemischemiddelen daarna achterwege wordt gelaten, dan wel substantieel wordt verminderd. Dat kan bijvoorbeeld door:
A. Plaatsing op de lijst van subsidiabele investeringen van de Subsidieregeling Regionaal partnerschap voor water en bodem, van de waterschappen.
B. Plaatsing op de Investeringslijst Productieve Investeringen 2024, van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en de provincies. Indien de kosten/bijdrage per individuele vliegenval te laag zijn, gezien de administratieve kosten van de subsidieregeling, kan gedacht worden aan een collectieve aanpak, in de vorm van een subsidie voor meerdere vallen voor een groep veehouders.
