Duurzaam bodembeheer is belangrijk voor de opbrengst van de grond voor de agrariërs en voor goed waterbeheer. Het bevordert het watervasthoudend vermogen en door een goede waterdoorlatendheid voorkomt het afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmidde len naar het oppervlaktewater.
Bodembeheer maatregelen hebben dus een directe relatie met waterbeheer, sterker nog, voor het verbeteren van het waterbeheer is een beter bodembeheer nodig. Om die redenen spreken wij in dit rapport van bodem-watermaatregelen.
Het waarderen van duurzaam bodembeheer voor gewasopbrengst en water vasthouden is de ambitie van deze studie. De gegevens hierover uit de literatuur zijn veelal situatie specifiek verzameld. Aan ons de opdracht om vanuit die veelheid aan verschillende gegevens te proberen om algemene wetmatigheden af te leiden.
Allereerst is aan de hand van een lijst met bekende bodem-watermaatregelen een snelle scan gedaan of er gemakkelijk en voldoende literatuur over te vinden zou zijn. Dat heeft een prioritaire lijst van maatregelen opgeleverd en daarnaar is uitgebreider literatuur onderzoek gedaan. De aard van de literatuur varieerde van eenmalige dan wel langjarige dosis-effectstudies tot meta-analyses van vele studies over vele jaren. Die combinatie maakt dat het mogelijk is om voor een groep van – uiteindelijk vijf – bodem-watermaatregelen generieke uitspraken te doen. Dat zijn voor bodemorganische stof:
(a) toedienen van compost,
(b) toedienen van vaste mest,
(c) gebruik van groenbemesters en
(d) verruimen van het bouwplan.
Voor de verbetering van de bodemstructuur is voor (e) systeem van vaste rijpaden voldoende literatuur gevonden. De maatregelen als verminderen van wiellast en bandenspanning hebben een evident gevolg voor opbrengst en watervasthoudend vermogen. Die gevolgen zijn in beperkte mate gekwantificeerd en daardoor kunnen daar niet gemakkelijk generieke uitspraken voor worden gedaan.
Waardekaarten bodembeheermaatregelen
De geanalyseerde maatregelen grijpen in op bodemvruchtbaarheid en het tegengaan van bodemverdichting. In de waardenkaarten, gebaseerd op het onderzoek, staat kwantitatieve informatie over verhoging van bodemorganische stof, effect op de gewasopbrengst en watervasthoudend vermogen:
